Нутгаа санахад

Зун болоод ч тэр үү, нутгаа нэг л санаад байх юм. Монголдоо очичоод хотод хэд хонож чадалгүй л сэтгэл татам нутагруугаа давхидагсан. 450 километр газрыг 6-хан цаг давхиад хүрчихдэг, замдаа ганцхан удаа зогсоно. Үнэхээр яарсан сэтгэл. Миний нутагт миний төрсөн, миний өссөн газар, миний тоглодог байсан гол тэр бүгд соронзон мэт татах. Намайг өсгөсөн эгч минь бас бий. Эгчийн хайртай дүү нь болхоор хэнээс ч илүү дотно байдаг юм. Аав ээж маань хотоос зун болгон очиж амарна. За тэгээд л манайхан бүгд тийшээ цуврана даа. Жаргалын орон гэж хэлэхэд хилсдэхгүй нутаг.
Ноднин жил монгол байх хугацаандаа гурвантаа ирж очин явсаар 21 хоногийг барсан байна лээ. Хоёр дахь дээрээ миний багын найз, мөн дотнын минь найз 2 хамт явж 3 хоног ходоодоо баярлуулж өөрсдөө хөгжилтэй сайхан байсан. Энэ жил нахинаа гээд бодоод л байна. Санаж явахад бүтнэ дээ яахав.
Харин ноднин жил өвөө эмээгийн маань амьдарч байсан нутгаар очлоо. Хамгийн сүүлд өвөөгөө амьд сэрүүн байхад нь (би 5-р ангид байсан юм даг) очиж 30 жилийн ойн баярт оролцож байсан юм. Миний өвөө тэр бригадад улс төрийн хилс хэргээр хэлмэгдэн нутаг заагдан очоод нэгдлийн доороос нь дээш нь дарга хүртэл нь хийсээр амьдралынхаа талыг өнгөрөөсөн нь өдгөө бидэнд түүх болон үлдэжээ.
Тэр суурин 14 жилийн өмнөхөөс шал өөр болсон байсан. Хүн эмнэлэг, мал эмнэлэг, улаан булан, дэлгvvр хоршоо бүгд байсан юм. Харин одоо нэг шавар байшин, өвөө эмээгийн минь амьдарч байсан дүнзэн байшингаас өөр юмгүй болсон байв. Сэтгэл үнэхээр эмтэрч нулимс гарч байлаа. Нагац ах нар, ээж маань тэнд өссөн нутаг яалт ч үгүй мөн. Бид тэнд хэдэн хором саатаж том ахаар сайхан дурсамжуудыг яриулан зураг авхуулаад хөдөлсөн юм.
Энэ ярианд бас хоёр сайхан буурайг дурсахгүй байхын аргагүй. Одоо тэд амьд сэрүүн бий хэдий ч хэдийнээ үр хүүхдүүдээ дагаад хотыг зорисон доо. Унаган нутаг нь миний дээр өгүүлсэн газар. Ах дүү бүгдэрээ тэндэхийн хүмүүс. Манай өүөө эмээг тэнд нүүж очиход хамгийн бага хүүг нь өргөж авсан айл. Ээжийн маань хамгийн бага эрэгтэй дүү төрөөд уйлаад жигтэйхэн хэцүү байсан юм гэсэн. Лам харгуйдсан л байж таараа мэдээж. Гэтэл тэднийх хүүхэд заяахгүй хэдэн жил болсон юм байж. Тэднийх авья, хүүгээ өгөөч гэж хэлэх санаатай иржээ. Мань ах өүөө эмээд маань хэлж чадахгүй бүтэн 2 цаг "пүүшиг" /белморканал/ татаад сууж сууж хэлэхэд нь өмнө нь гадарласан тухайгаа өөрт нь хэлж л дээ. Ингээд хүүгээ айлд өргүүлж хүргэж өгсийм гэж яридаг юм. Тэр цагаас хойш манайхан тэднийд зун болгон очиж бужигнанаа. Би бол тэднийд зусдаг байлаа. Хонинд явна, фермийн сүү машиндана, аарц шүүнэ, түлээ мод, ус гээд мөн ч ажлыг хийдэг байж дээ. Хамгийн гол нь морь унах гэж л очиж байгаам шдээ уг нь хөөрхий. Тэрэндээ л баахан ажил хийж барлагтдаг байлаа. Гэхдээ тэрийг хийснээр муудсан зүйл үгүйээ. Харин ч буурлуудаасаа их зүйл сурч гэж одоо боддог юм. Хотын бацаануудын хажууд бол хөдөөний амьдралыг хүүрнэн өгүүлнэ дээ нээрээ.
Тэр буурал ах маань их уяхан хүн. Биднийг очиход баярын, буцахад гунигын нулимс унаганадаа харин ч. Сайхан дуулнаа.
...Галуун цуваа хөвөрсөн
Голын урсгал мэтгэнэсэн
Ганган байгал хосолсон
Гоёхон намрын шинж юмаа ... гээд л авч өгнө.
Би яагаад ч юм энд ирчээд нэг л идээшиж дасаж өгөхгүй юм шиг санагдаад байгаа юм. Байнга биш ч гэсэн ганцаардахдаа, бас дулаан ороод зун болохоор л өөрийн эрхгүй санагалзана. Хүнд хэлвэл хөгшин хүн шиг гэж шоолох л байх л даа. Гэхдээ л над шиг нутгаа санаж байгаа залуус байгаа байлгүй дээ.